برنامه‌ریزی یعنی اندیشیدن به هدف‌های پیش رو و انتخاب مسیر درست برای رسیدن به آن. برنامه اصولی و درست برنامه‌ای است که با در نظر داشتن شمایی از گذشته، حال و آینده فرد گیرنده برنامه تهیه شود.

برای تمام متخصصان این حوزه مسلم شده است که استفاده از یک الگو برنامه‌ریزی تحصیلی برای همه دانش‌آموزان دیگر جواب نمی‌دهد. شاید دلیل اینکه وقتی جدول برنامه‌ریزی تحصیلی را به یک دانش‌آموز نشان می‌دهیم چهره‌اش در هم فرو می‌رود و سراسر وجودش مملو از انرژی منفی می‌شود نیز همین است.

به واقع یک سبک و سیاق به درد همه دانش‌آموزان نمی‌خورد و کارشناسان مربوطه باید با توجه به شناختی که از روحیات یک دانش‌آموز پیدا می‌کنند برنامه متناسب با سبک زندگی و ویژگی‌های شخصیتی او ارائه دهند. برنامه‌ای که قابل اجرا و اثربخش باشد و باعث گارد گرفتن دانش‌آموز نشود.

تدوین یک برنامه تحصیلی غلط برای دانش‌آموز بدون شناخت کافی از روش‌های برنامه‌ریزی تحصیلی، درست مانند این است که بخواهیم یک پیچ دو سو را با پیچ گوشتی چهارسو باز کنیم! نه تنها احتمال موفقیت ما بسیار پایین است بلکه ممکن است به پیچ آسیبی وارد شود و باعث هرز شدن پیچ یا از بین رفتن شیارهای روی آن شویم و دیگر باز کردن آن به این راحتی‌ها نباشد.

موفقیت در تمامی مقاطع تحصیلی به روش مطالعه افراد بستگی دارد ولی گاهی برخی افراد وقت کافی برای مطالعه دروس را ندارند و این موضوع باعث یادگیری ناقص آن ها و در نتیجه عدم موفقیتشان در امتحانات می گردد. یکی از راه های موفقیت در این امر داشتن یک برنامه درسی منظم و منسجم است. شاید الان بگویید که ما وقت آزاد زیادی نداریم که برای آن برنامه ریزی کنیم!

در پاسخ باید بگوییم که تنها کافی است اصول برنامه ریزی درسی را فرا بگیرید تا به راحتی به همه ی کارهای روزانه خود برسید ، بدون آن که نیاز باشد از تفریح با دوستان و خانواده و سرگرمی های خود بگذرید و یا از این مسئله شکایت داشته باشید که چرا با وجود برنامه ریزی و صرف وقت بسیار برای مطالعه ، باز هم موفق نمی شوید؟! در پاسخ به این سوال هم باید بگوییم که صرفا برنامه ریزی برای موفقیت کافی نیست بلکه برنامه ریزی باید با توجه به توانایی های شما و به صورت اصولی تدوین گردد تا به موفقیت منجر شود.

اصول برنامه ریزی درسی

هر فردی باید با توجه به توانایی و زمانی که برای مطالعه در اختیار دارد ، برنامه ریزی مخصوص به خود را داشته باشد. این که فردی به یک مشاور مراجعه کند و انتظار داشته باشد که مشاور یک برنامه از پیش تدوین شده را در اختیار وی بگذارد ، امری کاملا غیر اصولی می باشد، چرا که توانایی افراد و زمانی که برای مطالعه در اختیار دارند ، متفاوت است.

نکات مهم برای برنامه ریزی درسی

حاشیه نویسی : حاشیه نویسی یک روش مناسب برای درک عمیق تر مطالب کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالب و نکاتی که از اهمیت چندانی برخوردار نیستند اما خواندن آن ها الزامی است مورد استفاده قرار گیرد.

خلاصه نویسی : در خلاصه نویسی باید ابتدا مطالب را مطالعه و درک کرده سپس آنها را یادداشت کنید. بهترین کار این است که پس از درک مطالب نکات و کلمات کلیدی و مهم را یادداشت کنید. * کلمات کلیدی کوتاه ترین، بهترین و پر معنی ترین کلمه ایست که با دیدن آن مفهوم جمله برایتان تداعی می شود. * خلاصه نویسی هنگام دوره کردن قسمت های مهم در زمان نزدیک به کنکور روش بسیار خوبی است.

مکان مطالعه : تغییر مکان در هنگام درس خواندن می تواند موجب بر هم خوردن تمرکز شود. بنابراین بهتر است جای آرام و ثابتی برای مطالعه در نظر بگیرید.

تست زنی : سعی کنید برای تسلط بر مباحث دروس اختصاصی بلافاصله بعد از مطالعه‌ی هر مبحث تست بزنید. برای دروس اختصاصی می توانید بلافاصله بعد از مطالعه تست های مربوط به آن مبحث را بزنید و هر 24 ساعت یک بار نیز جهت تسلط بیشتر تست های بیشتری کار کنید ولی برای دروس عمومی حتما 24 تا 48 ساعت پس از مطالعه شروع به زدن تست ها بکنید.

مشخص کردن یک روش صحیح برنامه ریزی درسی چه فایده ای برای شما دارد؟

1- باعث مشخص شدن اهدافتان میشود.

در یک برنامه ریزی صحیح، باید اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را مشخص کنید.

به همین دلیل دید مناسبی نسبت به اهدافتان پیدا می کنید.

2- مانع هدر رفتن وقتتان می شود.

اهمیت این موضوع یعنی زمان، در ایام امتحانات مشخص می شود.

اما اگر شما یک برنامه صحیح و منظم داشته باشید برای مرور درسها در ایام امتحانات وقت کافی هم خواهید داشت.

3- مانع اتلاف انرژی و خسته شدن شما می شود.

اگر یک روش صحیح برنامه ریزی درسی را در درسهایتان انتخاب کنید و اجرا نمایید باعث خستگی و هدر رفتن انرژیتان می شود.

برنامه های که خارج از توان ذهنی و جسمی شما باشد علاوه براینکه باعث هدر رفتن وقت می شود

انرژی زیادی را هم از شما می گیرد.

حتما باید بین ساعات مطالعه، زمان استراحت را نیز در نظر بگیریم.

4- باعث بیشتر شدن انگیزه و تلاشتان در درس خواندن می شود.

وقتی متوجه می شوید که با یک برنامه ریزی منظم، به هدفتان قدم به قدم نزدیک میشوید همین یک محرکی خوب برای بیشتر شدن انگیزه و تلاشتان در اجرای برنامه ریزی تان می باشد.

وقتی ببینید همه چی طبق برنامه پیش می رود میل به تلاش بیشتر در رسیدن به هدف در شما افزایش می یابد.

روش صحیح برنامه ریزی درسی باید چه فاکتورهای داشته باشد؟

1- اولین فاکتور در برنامه ریزی درسی مشخص کردن اهداف است.

مشخص کردن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت.

به این خاطر می گوییم که اهدافتان را در برنامه درسی خود مشخص کنید چون کل برنامه درسی

طبق همین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت شما ریخته می شود.

مثلا هدف کوتاه مدت شما در درس عربی، مطالعه اصولی و حل تمرین و رفع اشکال تا فصل پنج کتاب باشد.

هدف بلند مدتتان، کسب نمره عالی در درس عربی در امتحانات نهایی سال سوم باشد.

2- دومین فاکتور زمانبندی همین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت است.

باید مشخص کنید که مثلا درس عربی را تا فصل پنج تا چه زمانی میخواهید مرور کنید یا جمع بندی کنید.

مشخص کردن زمان انجام اهداف کوتاه مدت و بلند مدت.

3- مطالعه درسها باید به طور موازی و همزمان با هم صورت گیرد.

خیلی از دانش آموزان در برنامه ریزی فقط تمرکز خود را بر روی یک یا دو درس می گذارند.

این اشتباه بزرگی است. چون اگر فقط روی یک یا دو کتاب تمرکز کنید ذهن از خواندن مطالب تکراری خسته می شود.

بهتر است تمام دروس خود را بطور همزمان پیش ببرید.

این کار باعث می شود تنوع در مطالب درسی داشته باشید و از خستگی ذهن خود جلوگیری می کنید.

4- رعایت تناسب و تنوع دروس در کنار هم فراموش نشود.

شما باید دروسی را برای مطالعه همزمان انتخاب کنید که علاوه بر تنوع داشتن، تناسب هم داشته باشد.

مثلا برای ذهن خسته کننده و دشوار است که مطالعه همزمان ریاضی و فیزیک و شیمی را شروع کنید.

چون هر سه درس مفهومی می باشد و نیاز به تمرکز بالایی دارد.

مثلا می توانید درس های ریاضی، دین و زندگی و زبان را در یک روز مطالعه کنید.

بهترین روش، ترکیب دروس عمومی و تخصصی می باشد.

5- حتما زمان خواب و استراحت را در برنامه درسی خود بگنجانید.

داشتن خواب کافی برای افزایش قدرت تمرکز و یادگیری شما بسیار مناسب است.

زمان استراحت هم باید در برنامه ریزی درسی خود بگنجانید که به این طریق است:

-استراحت چند دقیقه ای بعد از نیم تا 45 دقیقه مطالعه

-استراحت نیم ساعته تا یک ساعته در روز برای ناهار و شام، ورزش، کلاسهای خارج از برنامه درسی و تفریح های کوتاه مدت و …

-استراحت و تفریح بیشتر در آخر هفته ها.

اگر در برنامه تان زمان کافی برای خواب و استراحت در نظر نگیرید شاید در اوایل اجرای برنامه خسته نشوید

اما به مرور زمان باعث خستگی شما می شود و به یکباره برنامه خود را رها می کنید.

اتفاقی که برای خیلی از دانش آموزان پیش می آید.

پیاده کردن یک روش صحیح برنامه ریزی درسی:

با توج به نکات ذکر شده، تا الان باید اهمیت تهیه یک برنامه درسی را متوجه شده باشید.

برای رسیدن به یک هدف مطلوب باید یک برنامه اصولی طراحی کنید.

جدول برنامه درسی به سه نوع برنامه کوتاه مدت مثل هفتگی، برنامه میان مدت مثل برنامه ماهیانه یا نیم سال اول و برنامه بلند مدت یعنی کل سال تحصیلی تقسیم می شود.

اما در نهایت برنامه ای که شما باید گام به گام اجرا کنید همان برنامه کوتاه مدت( برنامه هفتگی) شما می باشد.

چون اگر در اجرای برنامه کوتاه مدت موفق شوید به اهدافی که در برنامه میان مدت و بلند مدت خود داشته اید رسیده اید.

پس شما بعد مشخص کردن نوع برنامه و اهدافتان شروع به تهیه یک برنامه هفتگی برای مطالعه درس های هر هفته خود می کنید.

مراحل برنامه هفتگی به شرح زیر است:

مرحله اول: مشخص کردن تعداد ساعات مطالعه در طول هفته است.

حتما زمانی که برای مطالعه دروس خود در طول هفته در نظر می گیرید باید با توانایی شما همخوانی داشته باشد.

مثلا اگر هفته ای 30 ساعت مطالعه را در نظر بگیرید اما با توانایی شما همخوانی نداشته باشد

در صورت اجرای برنامه در هفته های اول، باعث خستگی شما به مرور زمان می شود.

پس هرچه آهسته تر و گام به گام پیش بروید بهتر است.

به مرور زمان وقتی توانایی خود را افزایش دادید می توانید ساعات مطالعه هفتگی خود را افزایش دهید.

مرحله دوم: ساعت مطالعه را بین دروس با توجه به نقاط قوت و ضعف خود، تقسیم کنید.

بعد از اینکه ساعات مطالعه هفتگی خود را مشخص کردید حالا باید این ساعت را بین دروسی که در آن ضعیف هستید و یا به میزان اهمیت دروس، تقسیم کنید.

مثلا اگر در درس های فیزیک و زیست ضعیفتر از درس های شیمی و ریاضی هستید میتوانید زمان بیشتری از ساعت مطالعه را به این دروسی که اشکال دارید اختصاص دهید.

البته نباید از درس های که در آن تسلط بیشتری دارد هم غافل شوید.

بلکه دروسی که در آن قوی تر هستید را به یک میزان پیش ببرید و اما در درس های ضعیفتر وقت بیشتری بگذارید.

مرحله سوم: برنامه تقریبی هر روز را مشخص کنید.

بعد از اینکه دروس مورد نیاز مطالعه هفته تان را مشخص کردید باید برنامه تقریبی هر روز را نیز مشخص نمایید.

تنوع مطالعاتی را نیز در برنامه خود فراموش نکنید.

مرحله چهارم: حتما در طول هفته ساعاتی را برای جبران برنامه های عقب مانده خود اختصاص دهید.

هیچ برنامه ای را در این زمان ها قرار ندهید و این زمان ها را خالی بگذارید تا اگر در یک روز از برنامه به هر دلیلی عقب ماندید بتوانید در این ساعات خالی جبران کنید.

مرحله پنجم: باید در آخر هفته بررسی کنید که چقدر به برنامه ای که ریختید عمل کرده اید.

این مرحله، آخرین مرحله برنامه ریزی شما می باشد که به بررسی فعالیت های انجام شده در طول هفته می پردازید.

بررسی کنید که چقدر برنامه با توانایی تان هماهنگ بوده است؟

راه موفقیت در تحصیل، داشتن یک برنامه ریزی درسی منسجم است.

یک برنامه درسی مناسب می تواند ضامن موفقیت باشد، حتی اگر بسیاری از آنچه ما فکر می کنیم دشوار باشد.

نه تنها باید اولویت دروس را برنامه ریزی کنید، بلکه باید به طرز صریح عمل کنید که شما مسئولیت های دیگر خود را نسبت به خانواده و دوستان خود نادیده نگیرید.

و نیازی نیست که سرگرمی خود را به همین ترتیب ترک کنید.

در نهایت، با اندکی تفکر و کمی فعالیت بیشتر، شما برای انجام یک برنامه درسی مناسب و دستیابی به اهداف آموزشی خود دچار مشکل نخواهید شد.

سوالات متداول برنامه ریزی درسی

1 – آیا امکان مشاوره و برنامه ریزی درسی رایگان وجود دارد؟

بله. ما  این امکان را به صورت رایگان برای شما فراهم کرده ایم. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید

2 – چگونه می توان یک برنامه منسجم داشت؟

ما در این مقاله به شما کمک می کنیم که قدم به قدم یک برنامه ریزی منسجم انجام دهید.