معرفی رشته روانشناسی
رشته روانشناسی از رشته‌های پرطرفدار میان داوطلبان رشته علوم تجربی و به ویژه رشته انسانی است. به جرات می‌توان گفت، از میان رشته‌های گروه علوم انسانی، بیشترین رقابت، برای پذیرش در رشته روانشناسی و حقوق است.
اگر بخواهیم به معرفی رشته روانشناسی پردازیم باید بگوییم رشته روانشناسی رشته‌ای پویآست که ریشه در فلسفه و پرسش‌های اساسی زندگی انسان هوشمند دارد. شاید این علم به طور دانشگاهی از علوم نسبتا جدید محسوب شود، اما طول عمر روانشناسی کاربردی، به اندازه کل تاریخ خلقت انسان است.
با این توضیح حتما دریافته‌اید روانشناسی چه رشته جذاب و همزمان دشواری می‌تواند باشد!
آشنایی با رشته روانشناسی
تعاریف زیادی برای علم روانشناسی وجود دارد؛ اما به عقیده نگارنده، خلاصه‌ترین وشفاف‌ترین تعریف ممکن از علم روانشناسی، در سکانس‌های ابتدایی فیلم تحسین شده Another Round از سینمای دانمارک ارائه شده است: “علم روانشناسی، علم بررسی فرایندهای روانشناختی انسان است.”
از آنجاییکه خواستگاه این علم در بنیادی‌ترین سوالات هستی شناسی، یعنی “من که هستم؟” است، جای تعجب ندارد که دامنه و حوزه کاری این علم، به گستره تمام بخش‌های پیرامون انسان و زندگی اوست. از این رو، رشته روانشناسی، از علوم بین رشته‌ای نوین است که از هر نظر پتانسیل فعالیت و گسترش دارد.
فرایندهای روانی انسان مانند ادراک، یادگیری، خشم، احساس و … در رشته روانشناسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد تا در نهایت بتوان با رمزگشایی مکانیسم این فرایندها در انسان، در جهت کنترل بیشتر بر آنها، به انسان کمک کرد.
معرفی رشته روانشناسی در دانشگاه
جذابیت ذاتی این رشته که پر از اسرار مختلف در انسان است، این رشته را برای خیل گسترده‌ای از داوطلبان کنکور جذاب کرده است. با توجه به جایگاه رو به رشد این رشته در جامعه، دانشگاه‌ها نیز فضای آموزشی بهتر و کاربردی‌تری برای رشته روانشناسی ایجاد کرده‌اند؛ به نحوی که امروزه کمتر کسی را می‌یابیم که نیاز به معرفی رشته روانشناسی داشته باشد.
دروس تعریف شده در واحدهایی که دانشجویان رشته روانشناسی باید طی کنند به نحوی طراحی شده که در طول 4 سال دوره کارشناسی، هم جنبه‌های زیستی انسان مورد مطالعه قرار بگیرد، همچنین انسان به طور درونی و فلسفی، و نیز برخورد وی با محیط اجتماعی پیرامون نیز بررسی شود. صرف نظر از دروس عمومی، دروس اختصاصی ویژه‌ای در این رشته تعریف شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
روانشناسی عمومی، فیزیولوژی عمومی، مبانی جامعه شناسی، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی رشد، روانسنجی، آسیب‌شناسی روانی، روانشناسی یادگیری و …
همانند سایر رشته‌های دانشگاهی، معمولا در ترم دو، در انتخاب واحد، درسی برای آشنایی کلی با آنچه دانشجو در طول 4 سال تحصیل کارشناسی خواهد آموخت، تدریس می‌شود. در رشته روانشناسی، واحدی تحت عنوان روانشناسی عمومی به منظور آشناسی با رشته روانشناسی تعریف شده است که در صورت تمایل می‌توانید پیش از انتخاب رشته و به جهت آشنایی با رشته روانشناسی، کتاب درسی این واحد را بخوانید.
معرفی رشته روانشناسی از نظر جذابیت‌های موجود در رشته
گذشته از مقبولیت اجتماعی ویژه این رشته در جامعه که مورد توجه همگان است، شاید جذاب‌ترین بخش رشته روانشناسی کمک به افراد برای شناخت محیط پیرامون و نیز انسا‌ن‌ها و افکار آنهاست. به بیان دیگر همه ما درباره اینکه در فکر افراد دیگر چه می‌گذرد و علت رفتار آنها، کنجکاوی‌هایی داریم که این موضوع شاید هسته اصلی رشته روانشناسی باشد.
علاوه بر این، در طول 4 سال تحصیلی دوره کارشناسی، خود دانشجو نیز به تحلیل و آگاهی بیشتر از خود و مجموع رفتارها و افکار خود خواهد پرداخت که این موضوع برای ساختن یک شخصیت بهتر و متعادل‌تر از وی کمک خواهد کرد. به عبارتی، گذشته از اینکه این رشته به افراد دیگر خدمت رسانی می‌کند، در وهله اول بیشترین نفع را به خود دانشجو و فرد پذیرفته شده در رشته روانشناسی خواهد رساند.
ملزومات فردی رشته روانشناسی
افرادی که قصد ادامه تحصیل در رشته روانشناسی دارند بهتر است از یک سری ویژگی‌های شخصیتی برخوردار باشند. این ویژگی‌ها به داشتن مسیر تحصیلی پرفروغ و آینده شغلی روشن آنها کمک شایانی خواهد کرد. برخی از این ویژگی‌ها در افراد به طور ذاتی وجود دارد؛ اما برای عده‌ای دیگر که در فکر روانشناس شدن هستند اما این ویژگی‌های را به طور ذاتی ندارند، اهمیت دارد که با کار بر روی خود و بهره‌گیری از آنچه در 4 سال تحصیل یاد می‌گیرند، این ویژگی‌ها و قابلیت‌ها را در خود رشد دهند.
- مهمترین ویژگی یک روانشناس تمایل او به ارتباط با افراد و کمک کردن به آنهاست. رشته روانشناسی رشته‌ای برای کشف و بررسی انسان است. بنابراین افرادی که تمایل به ارتباطات انسانی ندارند، شاید بهتر باشد درباره روانشناس شدن تجدید نظر کنند.
- هنر گوش دادن از دیگر صفات مهم یک روانشناس است. البته این موضوع در طول 4 سال تحصیل، با تکنیک‌های بخصوصی قابل رشد است. ذکر این نکته می‌تواند مهم باشد که به طور ذاتی، افراد درون‌گرا در گوش دادن بهتر از سایر افراد کار می‌کنند. بنابراین به آن دسته از افرادی که می‌گویند رشته روانشناسی برای درون‌گراها رشته مناسبی نیست باید بگوییم شاید نظر شما در همه موارد صحیح نباشد! افراد درونگرای علاقمند به رشته روانشناسی به واسطه هنر گوش دادن ذاتی و نیز تمرکز بالایی که دارند، قابلیت موفق بودن و تبدیل شدن به یک روانشناس خوب را دارند.
- احساس همدلی، همراهی و انعطاف از ویژگی‌های مهم روانشناسان برتر است. شاید این موضوع به ویژه برای آن دسته از فارغ‌التحصیلان رشته روانشناسی که تمایل به تاسیس مرکز مشاروه و روانشناسی دارند از باقی افراد مهم‌تر باشد.
- صبر و حوصله و نفوذ کلام
- رازداری و تعهد کاری
- تمایل به، به‌روز بودن دررشته روانشناسی از سایر رشته اهمیت بیشتری دارد. سرعت رشد علم در رشته روانشناسی آنقدر بالاست که هر از چندگاهی رویکرد روانشناختی جدیدی معرفی می‌شود. عناوین برتر سال‌های دور، طرحواره درمانی بود؛ درحالیکه در این سال‌ها می‌بینیم رویکردی تحت عنوان ACT به عنوان رویکرد جدید معرفی شده است.
بازارکار و آینده شغلی رشته روانشناسی
به طور کلی، به علت اقبال مردم جامعه از خدمات حول رشته روانشناسی و نیز گستردگی دامنه فعالیت این رشته در همه بخش‌های مربوط به زندگی انسان، شرایط کاری و آینده شغلی این رشته بسیار روشن ارزیابی می‌شود.
با توجه به تخصصی که دانشجو در طول 4 سال به دست می‌آورد و همچنین تمایل خود فرد، می‌تواند بعد از فراغت از تحصیل با ارگان‌های مختلف همچون بیمارستان، زندان، مدارس و مراکز تحقیقاتی دانشجویی کار کند. مراکز توانبخشی و نیز ترک اعتیاد از مقاصد هدف فارغ‌التحصیلان رشته روانشناسی است.
اما باید توجه کرد با مدرک کارشناسی روانشناسی نمی‌توان اقدام به تاسیس مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی کرد. حداقل مدرک مورد نیاز برای اینکار، کارشناسی ارشد روانشناسی است که پس از فراغت از تحصیل، برای اخذ مجوزها از طریق سازمان بهزیستی باید اقدام کرد.
اگرچه هر ساله تعداد زیادی روانشناس در مقاطع مختلف از دانشگاه‌ها فارغ‌اتخصیل می‌شوند که موجب رقابت زیاد در بازار کاری این رشته شده‌اند، اما جامعه پیرامون آنقدر ظرفیت خالی از نظر داشتن روانشناس دارد که شاید تا سال‌ها بعد فضای کافی برای کار و فعالیت در این رشته وجود داشته باشد. از این رو، رشته روانشناسی از جمله رشته‌هایی که بازار کاری مناسبی دارد شناخته می‌شود.
در این سال‌ها، توجه مردم به جنبه‌های روانی بسیار خودشان افزایش یافته، به نحوی که مراجعه به روانشناس، دیگر مانند گذشته تابو و حامل بار و برچسب‌های اجتماعی منفی در جامعه نیست. گسترش فضای روانی ناسالم در جامعه منجر به ایجاد اختلالات روانی مختلف و نیاز مردم به خدمات مشاوره شده است.
از این رو، اگر خدمات مشاوره روانشناسی را یک کالا و مردم جامعه را مشتری در نظر بگیریم، می‌توان گفت بازار کاری روانشناسی، دامنه مشتری‌ای به اندازه تمام مردم کشور دارد و این به معنای فرصت عالی برای کسب درآمد از طریق این تخصص است.
درآمد روانشناس
نظر به گستردگی دامنه خدمات این رشته و نیز نیاز جامعه، به طور کلی این رشته می‌تواند درآمدهای بالایی داشته باشد. البته حتما این موضوع به میزان تخصض، توانایی، حوزه کاری، خصوصی یا دولتی بودن و … ارتباط دارد. اما به جرات می‌توان گفت درآمد یک روانشناس می‌تواند سقف نداشته باشد!
البته در مورد روانشناسانی که با ارگان‌ها کار می‌کنند یا در موسسات دولتی مشغول به کار هستند این رقم تقریبا ثابت خواهد بود.
راه‌های ورود به رشته روانشناسی
داوطلبین گروه‌های انسانی و علوم تجربی می‌تواندد رشته روانشناسی را در لیست انتخاب رشته کنکور خود انتخاب کنند. این رشته در گروه تجربی در زیرگروه یک و در رشته انسانی در زیرگروه 5 قرار دارد. بنابراین لازم است هنگام انتخاب رشته و مشاوره انتخاب رشته کنکور خود، به تراز خود در این زیر گروه‌ها توجه کنید.
علاوه بر این، رشته روانشناسی در لیست رشته‌های بدون آزمون کنکور نیز وجود دارد. داوطلبینی که به هردلیلی نتوانستند از طریق کنکور سراسری در این پذیرفته شوند، می‌توانند با انتخاب رشته رشته‌های بدون آزمون کنکور، وارد رشته روانشناسی شوند.
آشنایی با رشته روانشناسی و گرایش‌های آن
تا قبل از سال 95، رشته روانشناسی دارای چند گرایش مختلف از جمله روانشناسی بالینی، روانشناسی عمومی، روانشناسی صنعتی سازمانی و … بود. اما در حال حاضر این گرایش‌ها از دوره کارشناسی حذف و به دوره کارشناسی ارشد انتقال یافته است.
بعد از دوره کارشناسی، افرادی که تمایل به ادامه تحصیل دارند می‌توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد، در یکی از گرایش‌های روانشناسی عمومی، بالینی، روانسنجی، صنعتی سازمانی، تربیتی، آموزش و پرورش کودکان استثنایی پذیرفته شوند.
